[Review sách] Cuộc Cách Mạng Một-Cọng-Rơm

Dạo gần đây, mình tự trồng ít rau trên sân thượng để ăn cho yên tâm. Xà lách là một trong số đó.

Ban đầu khi hạt xà lách mới mọc, nhú nhú được một đốt ngón tay thì bị bọn chim sẻ kéo đến rỉa hết lá non. Bị hai lứa liên tiếp nên mình đổi cách trồng. Mình chưa gieo hạt vội, cứ để đất trống một tuần cho cỏ mọc. Khi cỏ cao gần hai đốt ngón tay, mình mới gieo hạt xà lách. Một tuần sau, xà lách nhú lên nhưng cỏ che hoàn toàn bên trên nên chim sẻ không nhìn thấy. Khi xà lách bằng miệng chén ăn cơm, mình ngắt bỏ cỏ. Chim sẻ không ăn xà lách to, có lẽ do không hợp khẩu vị hoặc do “gu” ăn uống của nó.

Ngắt bỏ vài cọng cỏ trên khay đất trồng rau 30x40cm là việc quá dễ dàng nhưng với khu đất vài hecta thì sao? Làm thế nào để diệt cỏ? Phun thuốc? Ai cũng có thể nói: Không được dùng hóa chất! Vậy cuốc đất lên, lật úp lại. Cực lắm, mấy hecta cơ mà. Dùng máy xới đất vậy. Tốn tiền mua máy, tiền xăng dầu, sửa chữa khi hỏng,…blah blah (tranh luận bất tận!)

Mình cho rằng vấn đề nằm ở câu hỏi “Làm thế nào…?” Đó không nên là câu hỏi đầu tiên.

Câu hỏi đầu tiên nên là “Tại sao phải diệt cỏ?” Vì cỏ tranh ăn với rau. Có thật không?

Mình không chắc nên lần tiếp theo gieo xà lách, mình hoàn toàn không làm gì cả, cứ kệ xà lách với cỏ lớn chung với nhau. Khi xà lách to dần, xòe lá che hết nắng, cỏ tự chết.

Cỏ trong khay đất 30x40cm trồng rau trên sân thượng không giống với cỏ trong khu đất vài hecta. Ở đó chắc chắn có những loại cỏ tranh ăn với rau. Nhưng hãy xem cách mà xà lách của mình diệt cỏ: xòe tán lá rộng, che hết nắng và hứng hết nước về phía mình. Trồng một loại cây nào đó tương tự để diệt cỏ là giải pháp đơn giản và hoàn toàn tự nhiên.

Những điều trên là đúc kết của mình sau khi đọc cuốn “Cuộc Cách Mạng Một-Cọng-Rơm” của Masanobu Fukuoka (NXB Tổng hợp Tp.HCM xuất bản, XanhShop dịch và phân phối).

Trên kệ ở nhà sách, có thể cái tên khiến cuốn sách “bị” xếp vào thể loại nông nghiệp, nhưng thật ra, nó nên có mặt ở nhóm Hồi Ký – Triết Gia. Thành thật mà nói, ½ cuốn sách, chủ yếu ở phần giữa, không có nhiều ích lợi cho một người không làm nông nghiệp ở Nhật. Thậm chí vài chi tiết có thể khiến nhiều người thích-trồng-trọt-nhưng-hời-hợt lầm đường lạc lối. Độc giả lý tưởng nhất của cuốn sách chắc chắn không phải là nông dân và cũng không phải những người thích trồng ít rau trên sân thượng ăn qua ngày như mình. Họ nên là người muốn hoặc đang kinh doanh các sản phẩm, thực phẩm nông, lâm, ngư nghiệp (những sản phẩm đến từ tự nhiên). Nếu họ thấu triệt triết lý của Fukuoka và áp dụng vào việc kinh doanh, chúng ta sẽ sống như trên thiên đường!

Không phải chua chát, ý mình là cuốn sách tuy không dày, giấy rất nhẹ nhưng cực kỳ “nặng đô”, bởi độ nén câu chữ rất cao, khó có thể hiểu được nếu chỉ đọc một, thậm chí hai ba lần.

Fukuoka tự gọi cách làm nông của mình là “không-làm-gì-cả”. Đừng để câu chữ đánh lừa. “Không-làm-gì-cả” ở đây thật ra là “không-làm-gì-trái-với-tự-nhiên”, bởi ông cho rằng: Hiểu biết của con người là hữu hạn, còn tự nhiên là vô hạn. Không thể mang cái hữu hạn đặt trên cái vô hạn. Nghĩa là con người không thể đặt mình ở trên tự nhiên, không thể chiến thắng trong cái gọi là “chinh phục tự nhiên”.

“Không-làm-gì-cả” không có nghĩa là không làm gì cả. Thậm chí phải làm cật lực hơn nữa, nhất là việc tìm hiểu về tự nhiên, thử-sai, thử lại với vai trò là một thành phần TRONG TỰ NHIÊN, PHỤ THUỘC VÀO TỰ NHIÊN chứ không phải CHINH PHỤC TỰ NHIÊN. Điều trên không chỉ đúng trong việc trồng trọt hay chăn nuôi mà còn với sinh hoạt, cách ăn uống hàng ngày của chúng ta.

Cuộc chiến giữa cọng rơm và bình hóa chất diệt cỏ đã bắt đầu từ lâu trước khi mình ra đời. Chắc chắn khi mình chết đi, nó vẫn chưa kết thúc. Nhưng mình chọn đứng về phía cọng rơm vì ít ra mình sẽ chứng kiến cuộc chiến lâu hơn, trong tình trạng khỏe mạnh hơn!