[Review sách] Vang bóng một thời - Nguyễn Tuân

Sẵn nhà lúc nào cũng có gái xinh nên mình rất thích chụp hình xóa phông. Với ai không rành vụ này thì đó là cách làm cho phông nền phía sau mờ mịt để chủ thể nổi lên bần bật (xem hình minh họa). Chụp kiểu này rất dễ, chỉ cần mua ống kính có khẩu độ lớn, trước khi chụp, tập ít tạ tay để khỏi bị rung là đủ. Nhưng thôi, đừng sa đà vào vụ chụp hình. Điều mình thích ở những tấm hình xóa phông là vẻ đẹp lung linh, sắc nét và cảm giác mong manh. Vẻ đẹp đó đến từ sự tinh tế, của ống kính và của người chụp (tất nhiên).

Hơn 100 năm trước, khi chưa có máy chụp hình và ống kính khẩu độ lớn thì người ta “chụp” những khoảng khắc đẹp bằng cách nào? Không rõ lắm, chắc là rất khó, nhưng không phải là không thể. Ít nhất là với Nguyễn Tuân trong “Vang bóng một thời” (sách nằm trong series Việt Nam Danh Tác do Nhã Nam cùng NXB Hội Nhà Văn phát hành).

Thành thật thì với mình, đây chỉ là cuốn sách đọc một lần rồi thôi. Phần duy nhất nên đọc tới đọc lui là “Lời đầu sách” của Phạm Xuân Nguyên! Bởi cho dù 12 truyện ngắn của Nguyễn Tuân là 12 “tấm hình” được căn chỉnh, ngắm nghía rất công phu và tinh tế nhưng nội dung của nó là những chuyện của hơn 100 năm trước. Giống như khi đi xem triển lãm nhiếp ảnh về SG hồi vài chục năm về trước, bạn sẽ “Ồ, à, hóa ra vậy!” khi hiểu thêm về lịch sử, rồi…thôi.

Với những ai có thói quen đọc hơi “hùng hục”, bỏ qua “Lời đầu sách” thì khi đọc xong, sẽ ngẩn người rồi tự hỏi “Ông này viết hay quá. Nhưng thế quái nào mà mình lại đọc cuốn này nhỉ?!” Xin thưa, bạn đọc để nhìn thấy vẻ đẹp của những việc được thực hiện ở một đẳng cấp ngoại hạng, những việc mà theo Malcolm Gladwell trong “Những kẻ xuất chúng” thì người thực hiện nó đã có hơn 10.000 giờ luyện tập.

Đọc “Vang bóng một thời”, mình chiêm ngưỡng cái đẹp qua con mắt của Nguyễn Tuân. Gấp sách lại, liệu mình có đủ tinh tế để nhận ra vẻ đẹp từ những điều bình thường xunh quanh không? Khó nhưng không phải là không thể. Mình nghĩ rằng, tinh tế cũng giống như khả năng chụp ảnh, cứ luyện tập là sẽ thành thạo.

Người yêu người là vì vẻ đẹp của nhau. Nếu mình không thể nhìn ra nét duyên dáng trong ánh mắt, nụ cười hay thậm chí cách ăn uống thì làm gì có tình yêu?

[Review sách] Cuộc Cách Mạng Một-Cọng-Rơm

Dạo gần đây, mình tự trồng ít rau trên sân thượng để ăn cho yên tâm. Xà lách là một trong số đó.

Ban đầu khi hạt xà lách mới mọc, nhú nhú được một đốt ngón tay thì bị bọn chim sẻ kéo đến rỉa hết lá non. Bị hai lứa liên tiếp nên mình đổi cách trồng. Mình chưa gieo hạt vội, cứ để đất trống một tuần cho cỏ mọc. Khi cỏ cao gần hai đốt ngón tay, mình mới gieo hạt xà lách. Một tuần sau, xà lách nhú lên nhưng cỏ che hoàn toàn bên trên nên chim sẻ không nhìn thấy. Khi xà lách bằng miệng chén ăn cơm, mình ngắt bỏ cỏ. Chim sẻ không ăn xà lách to, có lẽ do không hợp khẩu vị hoặc do “gu” ăn uống của nó.

Ngắt bỏ vài cọng cỏ trên khay đất trồng rau 30x40cm là việc quá dễ dàng nhưng với khu đất vài hecta thì sao? Làm thế nào để diệt cỏ? Phun thuốc? Ai cũng có thể nói: Không được dùng hóa chất! Vậy cuốc đất lên, lật úp lại. Cực lắm, mấy hecta cơ mà. Dùng máy xới đất vậy. Tốn tiền mua máy, tiền xăng dầu, sửa chữa khi hỏng,…blah blah (tranh luận bất tận!)

Mình cho rằng vấn đề nằm ở câu hỏi “Làm thế nào…?” Đó không nên là câu hỏi đầu tiên.

Câu hỏi đầu tiên nên là “Tại sao phải diệt cỏ?” Vì cỏ tranh ăn với rau. Có thật không?

Mình không chắc nên lần tiếp theo gieo xà lách, mình hoàn toàn không làm gì cả, cứ kệ xà lách với cỏ lớn chung với nhau. Khi xà lách to dần, xòe lá che hết nắng, cỏ tự chết.

Cỏ trong khay đất 30x40cm trồng rau trên sân thượng không giống với cỏ trong khu đất vài hecta. Ở đó chắc chắn có những loại cỏ tranh ăn với rau. Nhưng hãy xem cách mà xà lách của mình diệt cỏ: xòe tán lá rộng, che hết nắng và hứng hết nước về phía mình. Trồng một loại cây nào đó tương tự để diệt cỏ là giải pháp đơn giản và hoàn toàn tự nhiên.

Những điều trên là đúc kết của mình sau khi đọc cuốn “Cuộc Cách Mạng Một-Cọng-Rơm” của Masanobu Fukuoka (NXB Tổng hợp Tp.HCM xuất bản, XanhShop dịch và phân phối).

Trên kệ ở nhà sách, có thể cái tên khiến cuốn sách “bị” xếp vào thể loại nông nghiệp, nhưng thật ra, nó nên có mặt ở nhóm Hồi Ký – Triết Gia. Thành thật mà nói, ½ cuốn sách, chủ yếu ở phần giữa, không có nhiều ích lợi cho một người không làm nông nghiệp ở Nhật. Thậm chí vài chi tiết có thể khiến nhiều người thích-trồng-trọt-nhưng-hời-hợt lầm đường lạc lối. Độc giả lý tưởng nhất của cuốn sách chắc chắn không phải là nông dân và cũng không phải những người thích trồng ít rau trên sân thượng ăn qua ngày như mình. Họ nên là người muốn hoặc đang kinh doanh các sản phẩm, thực phẩm nông, lâm, ngư nghiệp (những sản phẩm đến từ tự nhiên). Nếu họ thấu triệt triết lý của Fukuoka và áp dụng vào việc kinh doanh, chúng ta sẽ sống như trên thiên đường!

Không phải chua chát, ý mình là cuốn sách tuy không dày, giấy rất nhẹ nhưng cực kỳ “nặng đô”, bởi độ nén câu chữ rất cao, khó có thể hiểu được nếu chỉ đọc một, thậm chí hai ba lần.

Fukuoka tự gọi cách làm nông của mình là “không-làm-gì-cả”. Đừng để câu chữ đánh lừa. “Không-làm-gì-cả” ở đây thật ra là “không-làm-gì-trái-với-tự-nhiên”, bởi ông cho rằng: Hiểu biết của con người là hữu hạn, còn tự nhiên là vô hạn. Không thể mang cái hữu hạn đặt trên cái vô hạn. Nghĩa là con người không thể đặt mình ở trên tự nhiên, không thể chiến thắng trong cái gọi là “chinh phục tự nhiên”.

“Không-làm-gì-cả” không có nghĩa là không làm gì cả. Thậm chí phải làm cật lực hơn nữa, nhất là việc tìm hiểu về tự nhiên, thử-sai, thử lại với vai trò là một thành phần TRONG TỰ NHIÊN, PHỤ THUỘC VÀO TỰ NHIÊN chứ không phải CHINH PHỤC TỰ NHIÊN. Điều trên không chỉ đúng trong việc trồng trọt hay chăn nuôi mà còn với sinh hoạt, cách ăn uống hàng ngày của chúng ta.

Cuộc chiến giữa cọng rơm và bình hóa chất diệt cỏ đã bắt đầu từ lâu trước khi mình ra đời. Chắc chắn khi mình chết đi, nó vẫn chưa kết thúc. Nhưng mình chọn đứng về phía cọng rơm vì ít ra mình sẽ chứng kiến cuộc chiến lâu hơn, trong tình trạng khỏe mạnh hơn!

[Review sách] Biểu tượng thất truyền

“Biểu tượng thất truyền” chắc chắn không phải cuốn sách dễ đọc và càng không phải cuốn sách chỉ đọc một lần là hấp thu được tinh tuý của nó. 678 trang (số khá đẹp cho một cuốn sách huyền bí) chứa đựng rất, rất nhiều thông tin về tôn giáo, lịch sử, khoa học xã hội, kiến trúc không chỉ của Mỹ mà cả thế giới. Sau khi đọc xong lần 1, trong thời gian nghỉ để đọc lại lần 2, xin phép đưa ra một vài nhận xét, rất mong những thảo luận của các bạn xung quanh tác phẩm đình đám này.

Sắp xếp tuyến nhân vật, tuyền thời gian hợp lý
So với “Mật mã Da Vinci”, “Biểu tượng thất truyền” có nhiều tuyến nhân vật, tuyến thời gian hơn đan xen nhau. Nhưng không giống những tiểu thuyết chương hồi như “Tam quốc” hay “Thuỷ hử”, tuyến nhân vật bị ngắt quá lâu đến nỗi bạn phải dò lại mới hiểu được cốt truyện, các chương trong “Biểu tượng thất truyền” có độ dài được sắp xếp hợp lý, đủ để người đọc vẫn còn nhớ nhân vật đã gặp phải chuyện gì và khi nào.

Tình tiết bất ngờ
Có thể là quá thừa khi nhận xét như vậy với một tiểu thuyết trinh thám giật gân (mà lại đề cập những vấn đề thần bí). Nhưng đó chính là khó khăn mà một tác giả trong loại hình văn chương này gặp phải. Khi cần một tiểu thuyết trinh thám và tác giả là Dan Brown thì ngay lập tức bạn biết rằng nó sẽ rất hồi hộp, gay cần, bất ngờ theo “phong cách Dan Brown”. Vì vậy, cho dù bị bất ngờ nhưng thật ra…cũng không bất ngờ lắm! Nhưng trong “Biểu tượng thất truyền”, tôi nghĩ là Dan Brown đã có một chi tiết thực sự khiến độc giả sửng sốt: nhân vật chính bị giết!

Đứa con cưng của văn hoá “đơn cực”!
Bỏ qua sự hấp dẫn (dù rất lớn) của tên tuổi và phong cách của Dan Brown, cuốn sách này chắc chắn được giới truyền thông Mỹ hết mực cưng chiều. Bởi lẽ, đây là cuốn từ điển về lịch sử văn hoá Mỹ đầu tiên được viết dưới dạng tiểu thuyết trinh thám giật gân! Thời điểm mà suy thoái kinh tế, thất bại về ngoại giao, sự nổi lên của Trung Quốc, Nga đang làm lu mờ tên tuổi của Mỹ cả trên thế giới và trong nước thì “Biểu tượng thất truyền” đã phủ một lớp hào quang kỳ bí lên thủ đô Washington. Còn gì hay ho hơn khi từng nét kiến trúc, từng bức tượng, từng chi tiết trong sách cổ đều chứng minh rằng “Washington đang cất giữ một sức mạnh có thể thay đổi thế giới”?

Câu bài?
Khá nhiều đoạn đối thoại dài dòng vừa không chứa kiến thức vừa làm giảm hưng phấn của người đọc. Có lẽ một trong những luồng suy nghĩ ngầm mà Dan Brown muốn truyền tải là niềm tin, nên ông đã cho Robert tranh luận nhiều với các nhân vật còn lại về điều này. Tuy nhiên, có vẻ như hiệu quả không như mong đợi! Những dẫn dắt ở phần cuối có vẻ như hơi đuối, gượng gạo mang tính suy diễn chứ không còn được chứng minh bởi những điều có thật ngoài đời như trước đó.

Mảnh đất màu mỡ cho thương hiệu
Có hàng loạt tác phẩm cứ ra lò là bán hết veo nhưng Dan Brown không vì thế quên đưa vào “Biểu tượng thất truyền” những chi tiết có thể mang lại cho ông nhiều tiền hơn nữa. Trong bối cảnh có khá nhiều chi tiết về công nghệ, an ninh mạng và hacker, iPhone và BlackBerry xuất hiện “tự nhiên như hơi thở” và song hành trong suốt hành trình phá án của giáo sư Robert Langdon. Cùng với nào là Volvo, Mercedes, Lexus, Escalade,… tôi chắc rằng khi “Biểu tượng thất truyền” được dựng thành phim, khán giả sẽ được bữa tiệc thương hiệu no nê!